L’ Empire des Lumières

Locatie Coupure, Gent, België

Type Private opdracht

Opdrachtgever Privaat

Datum 2013-2015

Status Voltooid

Publicatie Architectuurplatform Gent

VERBOUWING VAN EEN 19E EEUWS HERENWONING MET ERFGOEDWAARDE

Het huis werd in het midden van de vorige eeuw grondig gerenoveerd, waarbij weinig tot geen originele elementen bewaard bleven. Het huis verkeerde in slechte staat en miste eenheid en duidelijkheid. De gevel was een lappendeken van allerlei materialen: tegels, baksteenleien, leien, bakstenen, enz. Een typische renovatie zoals veel herenhuizen in de binnenstad hebben meegemaakt. De verhouding, eenheid en statigheid van de oorspronkelijke gevel waren zodanig aangetast. Het resultaat was niet erg vleiend en ook erg gedateerd.

Hoe kunnen we het oude herenhuis een vernieuwd lichaam geven, niet alleen een gezicht maar een heel nieuw leven. Leven om nieuw leven toe te laten. In ere herstellen, zonder historiserend te zijn. Ook geen oppervlakkige reactie om zonder schaamte of context aan de slag te gaan, met een misplaatst woord 'modern' genoemd. Niets van dit alles, maar herinnerend: een gedachte aan een fenomeen uit het verleden, die lijkt op een huidige waarneming, een aspect van het menselijk geheugen en de herinnering.

Het spel wordt delicaat gespeeld, sereen en ingetogen, als een nauwelijks hoorbare harp. Aan de binnenkant chirurgische ingrepen, bijna onzichtbaar aanwezig maar toch duidelijk voelbaar. Geen grote gebaren aan de buitenkant met grote, 'één partij' ramen en glazen balustrades die alleen het woord balustrade ontkennen. In plaats daarvan een kleinschalig en subtiel concept in de vorm van droomachtige beelden, constructies en lijnen die onmiskenbaar nieuw zijn. Het ridderen van een wachtmuur, het creëren van een beeld uit een herinnering die nooit heeft bestaan.

Een belangrijk punt voor ons in dit project was om licht en zicht te brengen op plaatsen die te lang van licht en relaties waren verstoken. Het trappenhuis bevindt zich weliswaar aan de zuidgevel, maar was volledig blind en donker.

De nieuwe openingen in de zuidgevel brengen voor het eerst licht op plekken die nooit de zon hebben gezien en verbinden het voor- en achterhuis door eenheid te creëren in lijn, materiaal en textuur. Ze bieden ook nieuwe, gerichte uitzichten vanuit het trappenhuis en de badkamer op de omgeving: bomen, lucht, vogels, een perspectief op de Coupure naast de spiegel in de badkamer.

Het gladde geschuurde en gelakte pleisterwerk is afkomstig van de naburige herenhuizen, een contaminatie als het ware van de omgeving. De zijgevel is van ruw pleisterwerk en doet in zijn kleur en textuur denken aan de typische wachtgevels in 'Rocher'.

De ramen zijn wit geschilderd en brengen door hun indeling een tweede, verticale laag in de eerder horizontale, rechthoekige openingen. Dit geeft de gevel een evenwicht dat noch horizontaal, noch verticaal is. Alle ramen zijn identiek, alleen de voordeur heeft figuurglas dat voor een gedempt licht zorgt.

Er is iemand thuis.

De balustrades zijn gemaakt van gelakt staal. De lijnen van de balustrades zijn rond en glad. Ze geven een bijna vrouwelijk accent aan het verder nogal statige karakter van de gevels. Ze doen denken aan oudere ontwerpen, maar zijn duidelijk nieuw, tijdloos en getuigen vooral van een degelijk, oud ambacht.

De gevelplint in gespikkeld, beige terrazzo creëert een stootrand die qua textuur en kleur ergens tussen het gladde en ruwe pleisterwerk in zit, een versmolten miniatuur van de voor- en zijgevels. Ze is bewust niet uitgelijnd met de ramen, de gevel is als het ware met haar sokken in terrazzo gedompeld. De treden bij de voordeur en de vensterbank zijn naadloos en versterken de continuïteit en massaliteit van de gevelplint.

De ontmoeting van de twee verschillend gepleisterde gevels is messcherp. Geen zichtbaar, dekkend profiel op de hoek, maar een snijlijn die als een geschilderde lijn een messcherpe overgang tussen de twee karakters van de verschillende gevels creëert.

De boogramen zijn als enige gedetailleerd 'in het vlak' van de gevel door middel van een fijne, onzichtbare zinkrand. Hier is met een ander penseel geschilderd. Er ontstaat een andere, vlakke lijn, in tegenstelling tot de lijnen van de voor- en achtergevel, die dieper en harder zijn geschilderd.

De voor- en zijgevels erkennen en bevestigen hun geschiedenis door van elkaar te blijven verschillen. Ze versterken elkaar door de messcherpe lijn van ontmoeting. De zijgevel blijft als vanouds wachten, maar nu op niets. Wachten op Godot.

Twee personages naast elkaar, maar samen duidelijk één.